Kerim: Hi, everyone. This is Kerim, Kerim Baran with SolarAcademy. Today, I have one very special company with me, Hummingdrone, that hails from my hometown of Istanbul, Turkey. I have gotten to know Hummingdrone, and a full disclosure, made a small angel investment in Hummingdrone a while ago. 

I’ve really been aware of this company for less than probably a year and a half at this point. They are making some amazing innovations and creating useful services in the solar and related industries, mainly in Turkey, but also serving the region. 

This is going to be a story about its Founder, Orkun, and Hummingdrone. We’re going to make this conversation in Turkish because most of its stakeholders are Turkish-speaking at this point. 

So we’re going to switch to Turkish right now, but we will provide the transcription of this conversation, as we do for every solar conversation, on solaracademy.com, both in English and Turkish, on the website. The video will be in Turkish. 

So with that, let me switch.

Orkun Aşa’s Life Story and Career Journey / Orkun Aşa’nın Hayat Hikayesi ve Kariyer Yolculuğu

Kerim: Orkun, merhaba, selam, hoş geldin. Seninle Humming Drone hakkında konuşmak güzel olacak.

Nereden başlayalım diye düşünüyordum. İstersen bana anlattığın hayat hikayenle başlayalım. Türkiye’de bir helikopter pilotunun oğlu olarak büyüdüğünü hatırlıyorum.

O günden bugüne nasıl geldi her şey? Bir bana anlatırsan sevineceğim.

Orkun: Merhaba Kerim abi. Gerçekten burada olmak benim için çok büyük bir keyif. Zaten bize de bugüne kadar hem mentor olarak hem yatırımcımız olarak çok desteğin oldu.

Beni de buraya davet ettiğin için çok teşekkür ederim. Bir arada olduğumuz için çok mutluyum. Aslında doğru hatırlıyorsun.

Helikopter pilotunun oğlu değilim ama bir havacı askerin oğluyum. Ama çok fazla helikopterlerin içerisinde büyüdüm çocukken. Her helikopterde bindiğimde, büyüdüğüm yerde koşup işte oradaki pilotlarla konuşurdum.

Nereye gittiklerini sorardım. Her havada gördüğümde beni çok heyecanlandırıyordu. Dolayısıyla çocukluktan gelen bir tutku yani sadece helikopter de değil bir uçurtma gördüğümde de çok heyecanlanıyordum. Hala çok heyecanlanıyorum. Bir kuşu gördüğümde de nasıl uçuyor rüzgarda, nasıl davranıyor?

Hep ilgi alanım oldu. Bugün de aslında yani yaklaşık bugün dediğim 7 senedir aslında Hummingdrone’da bu hayali kısmen gerçekleştiriyorum. O anlamda da mutluyum.

Kerim: Evet. Çok güzel. Hummingdrone’a gelene kadar yaptığın işleri bana anlatmıştın bir zamanlar. Onların üstünden bir hızlıca geçelim istersen. 

Orkun: Tabi, tabi.

Kerim: Ondan sonra da Hummingdrone’un vizyonu nasıl gelişti? Birkaç pivot da yaptınız arada. Onlar nasıl oldu? Bir anlatırsan. Yani sanki ben senin eski potansiyel yatırımcınmışım gibi bana bir güzel anlatmıştın hikayeni. O zamanki hikayeyi tekrar burada capture etmek güzel olur diye düşündüm.

Orkun: Tabi olur. O günü de hatırlatmış oldun aslında. Ben iş yoğunluğunda unutmuştum. İlk tanıştığımız zamanlarda bunu böyle anlatmıştım. Benim için de çok heyecanlıydı. Onu anlatıyor olmak her seferinde yine heyecanlanıyorum anlatırken. Daha önce neler yaptığımdan bahsedeyim. İlk sorundan başlayayım. Daha önce sivil toplum alanında çalıştım daha çok.

Kerim: Bir de eğitiminden bahset. Burada epey ileri zeka bir insanla konuşuyoruz aslında.

Orkun: Estağfurullah.

Kerim: Datalarını da bir paylaşırsan iyi olabilir aslında.

Orkun: Tabi tabi olur. Bilgisayar Mühendisliği’nden mezunum, Bilgi Üniversitesi’nden. Ondan önce de teknik liseden mezunum. Dolayısıyla çok uzun bir süredir, yani herhalde 14 sene oluyor işte üniversiteye gireli. Toplam 18 senedir aslında yazılım sektöründe çeşitli işler yapıyorum.

Daha önce web sitesi işleri yapıyordum. Full stack developer olarak çalışıyordum. Lisede de bulunduğum dönemde. Hatta o dönem Pardus’un topluluğu vardı özgürlük için. Ona da destek olmuştum dolayısıyla özgür yazılımla haşır neşir olmam da o dönemlere dayanıyor.

Lise dönemlerine dayanıyor. Zaten bir özgür yazılım dersimiz de vardı bizi lisede. Çok şanslıydık o anlamda. Daha sonraki süreçte üniversite sürecinde yine okulda çok fazla full stack üstüne web development üstüne yapay zeka üstüne dersler alma şansımız da oldu o anlamda da. İyi hocalardan dersler aldım o anlamda da şanslıydım. Ve o dönemde üniversitede çalışırken daha çok şeyi fark ettim. Evet ben full stack tarafını web sitesinin bütün aşamalarıyla yapabiliyorum ve burayı keşfettim. Ama yapay zeka geliyor ve yeni bir alan ve dolayısıyla burada bir şeyler yapmak lazım. Oradan yola çıkarak yine web sitesi işleri de yaptım aslında. Belki o dönem biraz da böyle hem teknik hem aslında şu ankine de çok benzer sosyal şapkamın da olduğu bir dönemdi. Üniversitede özellikle change.org’da çalıştım gönüllü olarak. Orada da yine topluluk tarafında çalıştım.

Yine teknik tarafta e-mail templatelerin hazırlanması tarafında çalıştım. Çeşitli kampanyaların yönetimi o da bana çok şey kattı o dönemde. Daha sonra yine çok çeşitli sivil toplum örgütlerine web siteleri yaptım.

İşte 140 journos var, vatandaş haberciliği yapıyorduk o dönem, editör olarak çalıştım. Yaklaşık altı sene, altı buçuk sene sanırım yine Uygar Özesmi ile Açık Radyo’da Gezegenin Geleceği programını yaptık.

Yine aslında belki Hummingdrone’da yaptığımız birçok şey oradan gelen bilgiler yani. İklim krizinin önemi, yenilenebilir enerjinin önemi. Yaşadığımız dünyada aslında ekolojik olarak doğaya zarar vermeden sürdürülebilir yaşam üstüne haberleri yaptığımız bir programdı o da.

Onun dışında yine hatırlamaya çalışıyorum. Çokça yapay zeka işi yaptım. Yani işte medikal tarafı işler yaptım. Deep learning ile çeşitli, ona ne diyorduk, molekül folding dediğimiz yani aslında yeni molekül üretecek teknolojiler üstüne çalıştım daha önce. Yine bu alanda belki atladığım birkaç bir şey de olabilir. Yine bu alanda böyle çeşitli işler yaptım.

Çocuklar için Oyna’yı kurduk. İşte orada yine bir arcade üstünden çocukların özgür yazılım laboratuvarlarına erişmesi için kaynak geliştirebilecek bir projeydi. Belki bunu anlatmamış bile olabilirim. Sana ilk defa anlatıyor olabilirim. Dolayısıyla bir böyle arcade inşa etmiştik. Bu tarz özgür yazılım kulübünde yine yer aldım üniversitedeki.

Böyle çok çeşitli projelerle aslında biraz böyle içinde bulunduğum yani startup’ın temelleri atılmış oldu, işte daha yakından tanınmış olduğum içinde bulunduğum ekosistemi, bir şeyi unuttum Good4Trust’ı. Good4Trust’da da yine topluluk geliştirici olarak yer aldım. Ve yine orada da stratejisinde web sitesinin geliştirilmesi konularında yer aldım.

Orada daha çok böyle prosumerları bir araya getiren ve bir pazar yeri yani üreticilerle prosumerları bir araya getiren adil üretim yapan üreticileri, bir pazaryeri gibi düşünebiliriz Good4Trust’ı. Oradan da işte diğer noktada artık drone macerası başladı.

Kerim: Drone nasıl geldi? Bu aktif startup ve sosyal impact ekosisteminin içindeki aktivitelerinin arasına drone nasıl girdi? Yani o konulara olan ilgini biliyorum genç yaşından itibaren ama ne zaman nasıl onun bir fırsat olduğunu gördün ve şirketi başlattın?

Hummingdrone’s Early Days / Hummingdrone’un İlk Günleri

Orkun: O dönem aslında birkaç bir şey düşünüyordum. Robotiğe çok ilgim vardı. Yapay zekanın içerisindeydim zaten ama çocukluktan itibaren elektroniğe ciddi bir ilgim var.

Yani işte bir elektronik alet geliyordu bana hediye. İşte elektrikli arabalar, işte çeşitli uzaktan kumandalı cihazlar ve onlarla en fazla 6 saat oynayıp sonra gidip parçalayıp içinde ne var diye bakıp onları birleştirmeye çalışıyordum. İşte anlamaya çalışıyordum nasıl komponentler var bunlar birbirine nasıl bağlı nasıl enerji alıyor, ne kadar enerjisi gidiyor gibi.

Dolayısıyla o elektronik de benim çocukluktan gelen bir hevesimdi. Hatta bilgisayar mühendisliği, elektrik mühendisliği arasında böyle gidip de gelmiştim. Ama bilgisayar daha cazip gelmişti. Biraz da donanımı da kapsadığı için, hardware da kapsadığı için. Burada dolayısıyla bir robotik projesi yapmaya karar verdim. Çünkü robotlar aslında yapay zekanın da entegrasyonuyla hayatımızı çok kolaylaştıran teknolojiler.

Yavaş yavaş da sanayide zaten kullanılıyordu o dönemde. Bahsettiğim bundan herhalde yaklaşık 8-9 sene önceki dönemler. Ama bir yandan da dünyada çözülecek bir sürü problem var. Yani çok belli iklim krizi o zaman da hayatımızda vardı ama gün geçtikçe artacak. Projeksiyonlar, bilim insanları bunu söylüyor. Başka yine kirletici problemler var. Yani doğada, ben kamp yapmayı seviyorum. Kampa gittiğimde, bir yerde böyle inanılmaz bir kirlilikle karşılaşıyordum. Yine dalış yapmayı seviyorum. Dalışta da benzer bir şekilde. Orada iki yola girmiştim. Bir tanesi Haliç’i, onlar da drone oluyor aslında, Submarinelerle temizliyor olmak ya da droneları kullanıyor olmaktı. Dronelerin daha ağır basmasının sebebi de şu oldu aslında.

İşte İstanbul’da yaşadığım için, İstanbul depremi bir gerçek olduğu için. Biraz da bu tarz alanlardaki çalışanlarla yakın olduğum için bir arama kurtarma drone’u üstüne aslında çalışmaya başladık biz bu alanda, bitirme projesi olarak. Ve arama kurtarma drone’u olarak seçmemizin sebebi de şuydu. Kısıtlı arama kurtarma gücü var. O kısıtlı arama kurtarma gücüne iyi bir içgörü, iyi bir intel lazım ki onlar nereye müdahale edeceklerini, en çok insanı nerede kurtaracaklarını bilsinler.

Dolayısıyla böyle bir projeyle başladı. Daha sonra senin dediğin gibi çok böyle çeşitli alanlara evrildi. Tarım alanına girdik. Tarım alanında uzun bir süre çalıştık. İşte Anadolu Efes gibi destekçilerimiz oldu. Onlarla birlikte çalışma fırsatı bulduk. Çok çeşitli başka firmalarla ne diyelim onlara, kooperatiflerle çalıştık. Çiftçilerle çalıştık. Ama o alanın bizim istediğimiz gibi, yani drone’un getirdiği bazı işte arge süreçleri var. Çok zorlu, çok ciddi emek gerekiyor. Hem maddi hem aslında bir yerde manevi yani psikolojik olarak ciddi uzun bir süreç bir hava aracı geliştiriyor olmak. Ve bunun yapay zeka sistemini de geliştiriyor olmak yani uçtan uca bir çözüm geliştiriyor olmak daha da challenge bir durum.

Daha da zorlayıcı bir durum oluşturuyor. Dolayısıyla o tarım alanında bunun ekonomik olarak uygun olmadığını yani doğru zaman olmadığını fark ettik. Bu dönemde orman yangınlarına yine müdahale alanında çalıştık. Oradaki işte yangınların tahmini, dağılımının gözlemlenmesi gibi. Kahramanmaraş Merkezli depremde çalıştık. Enerji Nakil hatların denetimi alanında çalıştık.

Kentsel denetim yani bir kentin dijital ikizinin çıkartılması alanında çalıştık. Ve bu alanların sonunda aslında bizim uzun süredir gözümüzü kestirdiğimiz ama hani Türkiye’deki ekosistemin de uygun olmasını beklediğimiz bir dönemde güneş enerjisi alanında çalışmaya başladık. Orada da Kalyon Enerji’nin solar up programı vardı. O bizim için bir önayak oldu. Yani oradaki sürecimizi hızlandırdı. Halihazırda birkaç yerle müşteriyle çalışmıştık. Ama Kalyon gibi büyük bir üreticiden de yani hem panel üreticisi Türkiye’de büyük bir panel üreticisi hem de 1350 megawattlık yani 3,5 milyon panelden oluşan bir santrale sahip Konya-Karapınar’da ve dolayısıyla böyle bir deneyime sahip bir firmadan da böyle bir destek görüyor olmak ve bunun doğru aranan bir özellik olduğunu görüyor olmak bize aslında yeşil ışık yaktı. Ve biz bütün alanlarımızı buraya yönlendirdik. Yine işte yani public safety ve diğer alanlarda destek ihtiyaç oldukça tabii ki destek veriyoruz ama ana odak alanımız güneş enerjisi.

Kerim: Peki güneş enerjisi sektöründe ekonomik feasibility’i gördünüz ve o konuda focus bir şekilde çalışmaya başladınız. Onun biraz detaylarına girebilir misin? Yani ilk başta gördüğünüz fırsat neydi? Şimdi hangi problemlere çözüm sağlıyorsunuz ve ürün nasıl gelişti, nasıl gelişiyor? Biraz da onun hakkında konuşalım istersen.

Hummingdrone’s Solar Industry Focus and its Key Solutions & Services for key Industry Players / Hummingdrone’un Güneş Enerjisi Endüstrisi Odağı ve Kilit Endüstri Oyuncuları için Temel Çözümleri ve Hizmetleri

Orkun: Aslında şunu gördük, Türkiye’deki yani işte birkaç fuar var. Bir tanesi Solarex, Solarex Türkiye’deki en büyüğü. Yani InterSolar’ın yerel versiyonu gibi düşünebiliriz aslında. Ve Solarex fuarında işte yüzlerce EPC firmasıyla görüştükten sonra, işte bakım onarım yapan hizmet verenlerle görüştükten, yatırımcılarla görüştükten sonra fark ettik ki sektör çok yeni ve kimse aslında tam olarak ne yaptığını bilmiyor. Yani nasıl kaliteli bir santral kurulur? Yani kaliteden kastettiğim şey kaliteli malzeme kullanmak değil, doğru planlanır, doğru bir şekilde hayata geçirilir. Bakım döngüleri ne olmalı? Ne zaman temizlik yapılmalı? Ne zaman işte ne kadar sıklıkla temizlik yapılmalı? Ne zaman sistem kontrolleri yapılmalı? Nasıl izleme yapılmalı? Nasıl denetim yapılmalı? Gibi bunlarda çok böyle aslında kafa karışıklığı olduğunu gördük. Sektörde çeşitli firmalar olsa da. Dolayısıyla dedik ki yani bu sektör yeni, çok hızlı büyüyor ve dolayısıyla bizim bu sektöre girmemiz lazım.

Tabi bizim burada ve dünyada da işte çeşitli yerlerle görüştük, Avrupa’da görüştük ve bunun 3 aşağı 5 yukarı benzer olduğunu gördük dünyanın geri kalanında. Çünkü çok yeni bir alan ve maliyetler çok ucuz, daha da ucuzlayacak. Bir yandan da tabi bizi iten güçlerden biri de şu zaten dinleyenler, izleyenler şeyi de fark etmiştir. Biz hep de social impact yani topluma ne katabiliriz bir etki arayışı var yaptığımız her işte sadece maddi bir, maddi olarak nasıl bir kazancımız olur değil, yaşadığımız topluma da bir etki yaratmak ve burada şeyi de gördük yani iklim krizindeki en büyük aslında iklim krizine sebep olan şeylerden birisi sera gazı salınımı ve sera gazı salınımının da yaklaşık %75’i mevcut enerji sistemleri kaynaklı ve mevcut enerji sistemleri de fosil yakıt kaynaklı.

Dolayısıyla bunun değişmesi gerekiyor iklim kriziyle mücadele için. Baktığımızda da iklim kriziyle mücadelede en büyük aracımız güneş şu anda, çünkü her yere kurabiliyoruz yani biz istersek mesela o beş kişi bir araya gelip ya da bireysel bile on taneyi alıp çatımıza koyup mücadele edebiliriz iklim kriziyle. Bu kadar basit aslında çünkü davranışlarımızı değiştirmiş oluyoruz. Ve bunu da gördük ve dedik ki çok hızlı büyüyecek bu olan yani ki nitekim de öyle oldu. Türkiye’de bile 18 gigawatt’a ulaştık 2024 Ağustos sonu itibariyle ciddi bir oran.

Kerim: 18 gigawatt’a geldi Türkiye’de Evet.

Orkun: Evet, evet. Ve dolayısıyla buraya geliş noktamız da buydu. Bugünkü noktada görüyoruz ki santraller kuruldukça bakım onarım ihtiyaçları ortaya çıkıyor daha çok. Yatırımcı da bilinçlenmeye başladı. Diğer firmalar da kaliteli iş yapmaya çalışıyorlar. Çünkü sadece üretim kaybı demek değil bu. Ama orada da bir istatistik verebiliriz. Türkiye’de güneş enerjisi santrallerinin emre amadelik oranı yani üretim oranları ortalama maksimum ortalama %92. Yani ortalama %8 gibi bir kayıp var.

Dünyada bu oran ise %5. Türkiye’de biraz daha fazla. Belki biliyorsun sen de yakından takip ediyorsun Türkiye’de güneş enerjisi rüzgara göre daha sonra geldi ve daha sonra hızlanmaya başladı. Onun da etkisi olabilir. Dolayısıyla daha yeni bir alan dünyaya göre. Ve yani vardı Türkiye’de güneş enerjisi santralleri ama sonradan hızlandı. Dolayısıyla ondan kaynaklı da olabilir ama bu %8 önemli. Bir de kritik %1-2 bile olsa üretim kaybı, kritik yangın riskleri gibi riskler var. Dolayısıyla bu yaşayan bir sistem, bir döngüsü var ve sürekli bakım onarım ihtiyacı var. Bunu şu anda da yatırımcılar anlamış durumda. İşte EPC firmaları daha kaliteli işler yapmaya çalışıyor. Bakım onarım işletme yapanlar bu işi daha profesyonel yapmaya çalışıyor.

Çünkü nihayetinde yatırımcı daha çok sorguluyor. Banka tarafı, kredi veren taraflar daha çok sorgulamaya başladı. Hangi malzemeyi kullanıyorsun, hangi yazılımı kullanıyorsun, nasıl denetim yapıyorsun, bakım onarım döngülerin neler, işte emre amadelik oranlarını kaçta tutuyorsun gibi. Hatta bazen sözleşmeleri bile ekliyorlar. İşte %90’ın, %95’in altına inmeyecek gibi. Dolayısıyla doğru bir alanda olduğumuzu da biz görüşme yaptıkça görüyoruz.

Bugüne kadar belki 300’den fazla görüşme yapmışızdır. Bu görüşmelerin hiçbirinde bize ya bu teknolojiyi hani biz kullanmayız diyen olmadı. Ve dolayısıyla aslında şeyi de görüyoruz. Yani doğru bir alandayız. Bunun gelecek vaat ettiğini de görüyorlar ve söylüyorlar.

Details of Hummingdrone’s Drone-in-a-Box Service / Hummingdrone’un Drone-in-a-Box Hizmetinin Ayrıntıları

Kerim: Peki drone ne yapıyor? Şimdi servisin ana parçası bir drone var. Bu drone sizin drone’unuz mu? Başkalarının, yani DJI gibi marka drone’lar mı kullanıyorsunuz? Başta çünkü kendi drone’larınızı da yapıyordunuz diye hatırlıyorum. Ve o drone’un etrafında verdiğiniz bilhassa solar, yani güneş enerjisi sektörü için verdiğiniz ana servisler nedir?

Birazcık da onlar hakkında konuşalım. Ondan sonra da belki biraz onun ekonomisi hakkında da konuşabiliriz. Pricing ile, sistemde işte ortalama getirdiğiniz return on investment gibi yani konuları da konuşalım.

Orkun: Süper. Biz aslında ne yaptığımızı ben bir cümleyle özetleyeyim. Biz otonom insansız hava araçları geliştiriyoruz ve özgün yapay zeka sistemimizle de güneş enerjisi denetim süreçlerini dijitalleştiriyoruz, dönüştürüyoruz. Otonom insansız hava araçları konusunda uzmanız. 7 senedir bunun ar-gesini yapıyoruz. Dolayısıyla bütün alt sistemleri geliştirdik. Bir araya geçirdik. Ama bugün şu anda onu durdurduk.

Bizim için şey olarak ne diyelim, business plan olarak durması gerekiyordu. Bugün yaptığımız şey ne? Ondan bahsedeyim.

Bugün özgün yapay zeka sistemimizle, partnerlerimiz var Türkiye’nin dört tarafında. Hatta Avrupa’dan ve Dünya’dan Amerika’dan da bu partner alanına katılmak isteyenler var. Bu partner alanındaki EPC firmalarına, bakım onarım firmalarına ya da işte hali hazırda drone service provider olan kişilere yani çeşitli drone işleri yapan firmalar diyelim Türkçe olarak. Ve bu firmalarla anlaşıp biz aslında onları partner alanımıza dahil ediyoruz. Onlara uzaktan DJI drone’u olanları daha çok destekliyoruz ama çeşitli başka drone’ları da destekleyebiliyoruz. Uçuş yapacakları portföylerinin bilgilerini alıyoruz.

Onlara uçuş programlamalarını yapıyoruz, gönderiyoruz. Dolayısıyla onlar otonom bir şekilde uçuşlarını gerçekleştirebiliyorlar. Biz ne yapıyoruz? Aslında biraz da öncesinde onu anlatmak belki daha da netleştirebilir. Biz drone’larla otonom bir şekilde görüntü topluyoruz. Termal ve RGB görüntüler topluyoruz. Santral’in bir dijital ikizini çıkartıyoruz. Daha sonra buradaki panelleri ve stringleri tanıyoruz özgün yapay zeka sistemlerimizle. Ve yine burada geliştirdiğimiz modellerle anomalileri tespit ediyoruz. 12 farklı anomalileri tespit edebiliyoruz. 

Kerim: Nedir onlar?

Orkun: Ve bunları otomatik bir şekilde raporluyoruz.

Kerim: Bunların başlıcaları nedir? Anomaliler? Yani problemler?

Orkun: String anomalilerini tespit edebiliyoruz. İnverter anomalileri tespit edebiliyoruz.

Kerim: Bunları ısı sayesinde termal imaging’le mi? Yani ısısı daha yüksek olduğunu görebiliyorsunuz drone’dan. Eğer ısı yüksekse orada bir elektron akıntısında bir problem olduğunu herhalde ifade ediyor. Öyle değil mi?

Orkun: Evet. Yani bir şeyin ısınıyor olması demek DC’den yani doğru akımdan AC’ye yani alternatif akıma bir akış olmadığını gösteriyor. Dolayısıyla bir yerde bir akış yoksa orada ısınma var.

Kerim: İnverter durumunda. 

Orkun: Evet

Kerim: Panellerde de ısı problemi. 

Orkun: Evet

Kerim: Orada panelin içinde başka bir problem olduğunu gösteriyor.

Orkun: Evet. Onların da alt kırılımlarına inebiliyoruz. Modül seviyesinde panel seviyesinde.

Diyot anomalilerini tespit edebiliyoruz. Heated junction box yani bağlantı kutusu anomalilerini tespit edebiliyoruz. Kırık çatlak varsa bunları sınıflandırıyoruz. Bunların kök nedenlerine de yani root cause’sunu da buluyoruz. İşte tozlanma kaynaklı mı? Burada removable object yani dışarıdan bir etmen var. Mesela bazen kablo unutmuş oluyorlar. O da bir şey yaratıyor, hotspot yaratıyor.

Kerim: Bazen kuşların dışkıları da problem yaratıyor. Öyle değil mi?

Orkun: Evet. Onları da sınıflandırıyoruz. Droppings diye sınıflandırıyoruz onları da. Hatta böyle bir case anlatabilirim. Yani bir işte yaptığımız denetimde kayıpların bir kısmı yaklaşık yüzde iki buçuğu bir şey, bir sıvıdan dolayı çıkıyor. Yani o paneli neredeyse eritmiş yüzeyini. Anlamaya çalışıyoruz. Yani birisi gidip kola dökmüş de olamaz. Çünkü çatı ges burası. Ve işte bunu böyle bayağı bir uğraştık. Herhalde bir buçuk iki ay uğraştık. Gittik çatıya baktık. Fotoğraflara bakıyoruz falan. Sonra anladık ki martı idrarıymış. 

Yani dolayısıyla hani özellikle deniz kenarındaki bir noktada martıların ya da başka kuşların etkisi çok büyük olabiliyor sanılanın aksine. Ve sürekli ısınma soğumayla normal temizleme yöntemleriyle, normal suyla da çıkmıyor. Ya ılık suyla yıkamanız lazım, bazen uzun süre kaldığında o bile çıkartmıyor. Dediğin gibi oradaki kuşların etkisi bile ciddi bir üretim kaybına kümülatif olarak sebebiyet verebiliyor. Bunları da sınıflandırabiliyoruz.

Hummingdrone’s Value-Add & ROI for Solar Investors and Asset Owners / Hummingdrone’un Güneş Enerjisi Yatırımcıları ve Varlık Sahipleri için Katma Değeri ve Yatırım Getirisi

Kerim: Peki bunun sonunda o yüzde sekizlik kayıp neye dönüşüyor? Yani bütün bu problemleri fark ettiniz. Ondan sonraki aksiyonlar ne oluyor mal sahibi için? Ve sonraki ekonomik katkı, fayda ne oluyor? Bir de onun hakkında konuşalım.

Orkun: Orada aslında şöyle bir şey yapıyoruz. Sınıflandırmamıza göre, kök nedene göre zaten panel ya değişecek ya gidip işte el tipi termal kamerayla el termali deniyor ona daha detaylı bakılacak. Ya I-V Curve Tracing cihazıyla bakılacak. Multimetreyle bakılacak gibi çeşitli opsiyonlar var orada. Doğrulandıktan sonra da o panel genelde değişiyor. Garantiye gönderilebilir.

Biz yine orada Uluslararası Elektroteknik Komisyonu altmış iki dört yüz kırk altı – üç standardında denetim yaptığımız için de panel garantiye gönderildiğinde standartlar içerisinde denetim yapıldığı için yine itiraz kabul ediliyor genelde. Öyle bir avantajı da var. Dolayısıyla o konuda da destek oluyoruz partnerlere.

Burada yatırımcı, dolayısıyla eğer panelin kalitesiyle ilgili bir sorun varsa onu değiştirebiliyor. Yine oradaki arızaların etki modülümüz var. Yıllık bazda ne kadar kayba sebebiyet verdiğini söyleyebiliyoruz. Mesela yetmiş bin dolar bu arızalar çözülmezse. Dolayısıyla bakıyor diyor ki ben buradaki arızaları çözmek için işte işçilik vesaire dahi yirmi bin dolar harcayacağım. Dolayısıyla elli bin dolar cebine kalacak. Bunu görebilmiş oluyor. Bunun ölçümünü yapabilmiş oluyoruz.

Kerim: Yetmiş bin dolarlık farkı yani potansiyeli fark etti Hummingdrone sistemi. Bunun masrafı ne oluyor aşağı yukarı?

Orkun: Aslında çok düşük burada. Burada biz partnerlerle çalıştığımız için onlar zaten sahaya gittiği için biz burada megawatt başına üç yüz ile beş yüz elli dolar arasında alıyoruz. Türkiye’de işte öz tüketim olan bir santral için ortalama kayıp üstüne hesapladığımızda on beş ile yirmi bin dolar yıllık kaybı var. Yani biz aslında onun nereden baksan kırkta birini alıyoruz aşağı yukarı.

Kerim: Anladım. Ve bu analizi senede kaç kere yapmak gerekiyor? Bir kere mi, iki kere mi?

Orkun: Aslında en az iki kere yapmak gerekiyor. Bir megawatt için. Daha büyük santrallerde daha kümülatif etkiler, sorunlar olabiliyor. İşte yıldırım düşmesi, dolu yağması, bazen sel gibi. Dolayısıyla oralara biz genelde sürekli denetim öneriyoruz. Yani yirmi beş, elli megawatt üstüne getirip bir istasyon bıraktığımız bir çözüm bu. Genelde bunu öneriyoruz. Ama onun altındaki diğer şeylerde dört, altı diye gidiyor. Bir de santralin aslında şeyi de önemli. Kendi karakteristiği. Yakınında bir yağ fabrikası var mı? İşte yani yağ geliyor çünkü oturuyor o panellerin üstüne. Her şeyi çeken bir şey gibi bir panel biraz. İşte toz var mı? Etrafta bir ocak var mı? Yani ocaktan kastettiğim şey kum ocağı var mı gibi. Dolayısıyla bunları da hesaba katarak, kirlenmesini de hesaba katarak bir döngü çıkartmak gerekiyor. Genelde on megawatt üstüne yılda üç ile altı kez yeterli oluyor.

Kerim: Bunu müşterileriniz hakkında konuşabiliyor musunuz?

Hummingdrone’s Competitors & its key Differentiation Points. Who are Hummingdrone’s Top Customers? / Hummingdrone’un Rakipleri ve Temel Farklılaşma Noktaları. Hummingdrone’un En İyi Müşterileri Kimler? 

Orkun: Tabii söyleyebiliyoruz. Yani onların problemlerini söyleyemiyoruz ama isimlerini verebiliyoruz.

Kerim: Konuşalım kimler bu servisi kullanıyor şu anda? Bir de rakipler hakkında da konuşalım. Yani benim Amerika’da bildiğim birkaç tane isim var.

Mesela Dronebase var. Bir iki tane daha size yakın sizin konseptinize yakın şirket hakkında konuşmuştuk. Onlarla olan…

Orkun: Zeitview falan var, konuştuğumuz daha önce.

Kerim: Kim var?

Orkun: Zeitview diye okunuyor sanırım öyle bir…

Kerim: Avrupa bazlı bir şirket galiba.

Orkun: Evet, evet.

Kerim: Bir de Raptor Maps var.

Orkun: Var, Amerika’da Raptor Maps var. Bir de Sitemark var bizim asıl rakibimiz.

Kerim: Sitemark. Yani bunların servisleriyle sizinki arasındaki farklar nedir? Onlar ne yapar?

Onlar nerede daha kuvvetli? Siz nerede daha kuvvetlisiniz onları da bir konuşalım müşterilerle beraber..

Orkun: Tabi. Aslında drone business deyince çok geniş bir alan. Fabrikaların denetimi var, tarımsal alanlar var, kentsel denetim var, kamu güvenliği var, askeri sınıf var. Dronebase biraz daha bunların hepsini kapsayan bir yapıda. Drone Deploy var böyle. Pix4D var buna benzer bir yapıda. Ama bizim doğrudan birebir rakibimiz Raptor Maps, Amerika’da. Avrupa’da da Sitemark var. Bizim ikisine göre aslında en büyük rekabet avantajımız bizim çok spesifik yani panel bazlı denetim yapabiliyor olmamız diğerlerine göre. Bunu normalize ederek bunun raporunu sunuyor olmamız. Ve bütün bir süreci uçtan uca tamamen yapay zeka ile yapıyor olmamız. Yani arada ekstra bir ne diyelim kalite kontrol sürecine gerek kalmadan. Ama kapsamlı paket için yani bizim 3 tane paketimiz var.

En kapsamlı pakette Uluslararası Elektrotechnik Komisyon standartlarını sağlıyoruz. Bu standartları sağladığımız için kalite kontrolü süreci kapsamında kontrol ediyoruz. Ama genelde müdahale etmemiz gerekmiyor. En büyük avantajlarımızdan biri bu. Orta ve uzun vadede aslında bizim burada bir donanım üreticisi olmamız yani öyle bir avantajımızın da olması ve dolayısıyla bizim sahadaki verilerin toplanması işte otonom drone istasyonuyla verinin toplanması gibi geniş sahalarda daha geniş ve daha ekonomik çözümler sunabiliyoruz.

Kerim: Peki müşterilere geri dönersek herhalde Kalyon müşterilerinizden biridir diye tahmin ediyorum. 

Orkun: Evet.

Kerim:Size yardımı da dokunduğu için, başka kimler var?

Orkun: Tüpraş var büyük olanlardan. Schmid Pekintaş var yine çalıştığımız. İş Enerji var zaten İş Bankası da senin gibi yatırımcımız biliyorsun. Onun dışında Aldo Enerji var yine büyük olan. İş Bankası ile ortaklar zaten Aldo Enerji. Başka düşünüyorum öyle eksim var eksim enerji var yine Türkiye’de büyük bir enerji kuruluşu olan. Daha çok bunlarla çalışıyoruz şu anda. Bunun dışında da aktif olarak 30’dan fazla müşterimiz var. Onlarda yine 4 Megawatt, 5 Megawatt, 8 Megawatt kurulu güçleri olan, Türkiye’de işte çeşitli sektörlerde bulunan firmalar.

Hummingdrone’s recent Pre-seed Financing Round, Near-term Plans, Partner Ecosystem, New Markets / Hummingdrone’un Son Tohum Öncesi Finansman Turu, Yakın Vadeli Planlar, Ortak Ekosistemi, Yeni Pazarlar

Kerim: Çok güzel. 5-6-7 senelik bir maceranın sonunda geçen sene içinde ilk finans roundunu da yaptınız. 

Orkun: Evet.

Kerim: Startup Financing roundunuz. Biraz da onun hakkında konuşalım istersen. Ve bundan sonra ne bekliyor Hummingdrone’u? Amaçlarınız ne? Birazcık da onun hakkında konuşursak güzel olur.

Orkun: Süper. Evet senin de katıldığın round da aslında güzel bir pre-seed round kapattık. Orada İş Bankası lider yatırımcı olarak yer aldı. Bunun dışında İTÜ Arı Teknokent de yine yatırımcılarımız arasında. Bunun dışında 5 tane daha seninle birlikte kurumsal ve işte sektörde hali hazırda tecrübeli olan insandan aldığımız, kişilerden aldığımız yatırımlar var. Kimisi işte şirket, kimisi bireysel. Sen de bizim aslında Melek yatırımcılarımızdan birisin. Bize aslında buradaki yatırımcılarımızın da inanmasıyla bu round’dan güçlenerek çıktık. Öyle söyleyebilirim. Bu dönemde biraz Türkiye pazarındayız, 2024’te. Ve bu pazar içerisinde ekibi birazcık büyüttük ve bununla birlikte de biraz ne diyelim teknolojimizi de hızlandırarak ilerleme fırsatı bulduk. Sana da burada ekstra tekrar teşekkür edeyim. Hem mentorluğun için hem de bize inanıp yatırım yaptığın için.

Kerim: Rica ederim. Peki, önümüzdeki senelerdeki amaçlarınız ne? 2024 sonu, 2025-2026’da başarmak istediğiniz işler arasında ne var?

Orkun: Şimdi yakın bir ilişki kurmaya başladık partnerlerimizle ve bu süreçte de aklımızda olan teknolojileri birebir onlarla doğrulama ve onların ihtiyaçlarını daha iyi analiz etme noktasındayız. Onlardan gelen geri bildirimlerle de yeni bir teknoloji haritası çıkarttık.

Kerim: Partnerler dediğiniz EPC ya da O&M focuslu EPC’ler?

Orkun: Evet, yani ya EPC firması ya işletmeci. Yani santralin işletmesini yapıyor. Bakım onarım işini almış yerlerimiz.

Kerim: Tamam. Peki, bu şirketler mi drone’ları operate eden aynı zamanda?

Orkun: Evet.

Kerim: Sizin sağladığınız servise drone in a box dediğin daha önce o olsa gerek öyle mi?

Orkun:  Aslında tam drone in a box değil o. Onlar drone’ları var ellerinde işte DJI’ınn çeşitli versiyonları. Biz de onlara tedarik edebiliyoruz DJ drone’larını. Onların isteklerine göre en uygun olan versiyonu. O danışmanlık aslında uçustan önce biz bütün o süreç boyunca onlara destek oluyoruz. Çünkü havacılık farklı bir alan. Gerçekten hava şartları ile ilgili çok ciddi teknik bilgi gerekiyor, GPS sistemleriyle, kamera sistemleriyle, termal kameralarla, termografi ile ilgili. Dolayısıyla biz onların onboarding sürecine, bu teknolojiy, tanıma, o inovasyonu sahiplenme ve kullanma süreçlerini partnerler için.

Kerim: Yani bir DJI drone’u olan küçük şirket diyelim ya da orta-büyük boylu, onların termal kamerası mesela benim de hobi DJI drone’um var bir tane ama onda termal kamera falan yok. Onda kamerayı siz mi sağlıyorsunuz? DJI’ın öyle opsiyonları mı var? Onları setup etmelerine mi yardımcı oluyorsunuz? Nasıl oluyor o?

Orkun: DJI’ın denetim için enterprise versiyonları var, enterprise versiyonlarında da termal versiyonları var. Biz genelde onu sağlıyoruz. Ama daha büyük yerlerde değiştirilebilir kamera sistemleri de var. Yine onları da DJI’ın kendi portföylerinden sağlamış oluyoruz. Bu noktada da şimdi network ağı olduğu için de DJI ile çalışıyoruz. DJI’ın droneleri de bu konuda oldukça kaliteli, sektörde kendini kanıtlamış bir noktada. Dolayısıyla onların dronelerini kullanarak aslında biz, yani biz hiç sahaya gitmeden partnerlere bu raporlama süreçlerini çok kısaltmış oluyoruz, doğru veri ve doğru sonuç almalarını sağlıyoruz yani yorumlama hatalarının önüne geçmiş oluyoruz. Dolayısıyla, partnerler problemin sadece çözümüne odaklanıyor yani. Tespitiyle vakit kaybetmemiş oluyor, dolayısıyla kısıtlı bir iş gücüyle çok daha geniş bir alana hizmet verebilir oluyorlar.

Biz de buradan gönderim sağlayabiliyoruz kargoyla o droneleri, onlar o bölgedeki tedarikçiden de alabilir. Mesela Almanya’ya buradan kargo göndermeniz mantıklı değil. Ama Almanya’daki bizim desteklediğimiz drone versiyonlarını aldıklarında biz onlarla iş yapabilir hale geliyoruz aslında.

Kerim: Siz onlara Software’i download ettiriyorsunuz, o otonom uçuş planını çıkartıyor. Oradaki imagine’den gelen sonuçlara göre problemlerin ne olduğunu tahmin ediyorsunuz ya da raporluyorsunuz. Onlar da gerekli işleri yapıyorlar, anladım.

Orkun: Evet.

Kerim: Okay. Peki 2025’teki amaçlar bu servisi nasıl ilerletmek ya da yeni coğrafyalara girmek? Onlar hakkında da bir konuşursak.

Orkun: 2025 için hedefimiz aslında Avrupa’ya, yakın coğrafyaya açılıyor olmak. Hali hazırda Türkiye’deki müşterilerimiz de o bölgeye açılıyorlar. Dolayısıyla, onlarla birlikte en başta açılıyor olmak. Teknolojik olarak yine ivmeleniyor olmak. Az önce aslında yine bahsettiğim gibi Drone-in-a-Box çözümlerimizle 25 megawatt üstü olan santrallere otomatik bir şekilde denetim hizmeti veriyor olmak. Bunun dışında yeni uçtan uca bütün bakım onarım sürecini kolaylaştıracak şekilde yeni teknolojiler üzerinde de çalışıyoruz. Yani buradaki çeşitli verilerin yönetimi, sadece drone’den gelen inspection datası değil başka verileri de fuse ederek bir sonuç üretme ve oradaki drone operasyonlarının daha verimli planlanması. Yani oraya gittiğinizde, hava durumunun, hava şartlarının aslında senin tam background’undaki gibi arkadan gelen bulutların olmadığı bir durum olması gerekiyor denetim sürecinde. Dolayısıyla tam da bundan kaçabilecekleri bir sistem, yazılım üstünde çalışıyoruz. Bütün bakım onarımı, doğru şekilde, doğru zamanda orada olmaları ve planlayabilmeleri için. Ve bizim verimizi de kullanarak, yani bizim bulgularımızı, sonuçlarımızı sahada daha efektif nasıl problemleri çözmek için kullanırlar bunun teknolojisi üstünde çalışıyoruz.

Birkaç böyle, muhtemelen hedefimiz 2025 için 3-4 farklı zamanda yeni teknolojiler açıklıyor olmak. O konuda da yine dünyada iddialı teknolojiler açıklayacağımızı düşünüyoruz.

Closing Remarks / Kapanış  

Kerim: Orkun bu güzel hikayeni paylaştığın için çok teşekkür ediyorum. Umuyorum yakında güzel bir update session’u daha yaparız ama benim için bu çok güzel oldu. Bu konuşmayı yapmak. Senin son olarak demek istediğin bir şeyler varsa lütfen paylaş.

Orkun: Beni buraya davet ettiğin için çok teşekkürler, yani desteğin bizim için çok anlamlı çünkü hem buraya davet ettin öncesinde yatırımcımızsın zaten bu da benim için çok anlamlı, çok değerli bir şey. Güvenip de yatırım yapmış olman bizlere. Onun öncesinde de aslında bir süre de mentorluk sağladın, hala biz görüşüyoruz. Bize sektörle ilgili daha önceki tecrübelerinle, girişim tecrübelerinle ilgili de çok fazla yorumlar yapıyorsun, bizi yönlendiriyorsun. Bunlar benim için çok kıymetli, çok değerli şeyler. Çok teşekkürler, bugüne kadarki tüm desteğin için. Zaten bundan sonra da bu yolda hep beraber yürüyor olacağız. Bu da benim için çok anlamlı, çok kıymetli.

Kerim: Başarılarınızın devamını diliyorum. 

Orkun: Çok teşekkürler Kerim abi, çok sağol.

Kerim: Ben de teşekkür ederim.

= = =

ENGLISH TRANSLATION of this same conversation is below.

= = = 

Kerim: Orkun, hello, hello, welcome. It’ll be nice to talk to you about Hummingdrone.

Orkun Aşa’s Life Story and Career Journey

I was wondering where to start. If you want, let’s start with the life story you told me. I remember growing up in Turkey as the son of a helicopter pilot.

How did everything come from that day to today? I would be happy if you could just tell me.

Orkun: Hello Kerim. It is truly a great pleasure for me to be here. You have already given us a lot of support, both as a mentor and as an investor.

Thank you very much for inviting me here. I’m so happy we’re together. Actually, you remember correctly.

I am not the son of a helicopter pilot, but I am the son of an airman. But I grew up around helicopters a lot as a child. Every time I got in a helicopter, I would run around where I grew up and talk to the pilots there.

I would ask where they were going. It made me very excited when I saw it in every weather. Therefore, it is a passion coming from my childhood. I was very excited when I saw not only a helicopter but also a kite. I still get very excited. When I see a bird, how does it fly in the wind, how does it behave?

It has always been my area of interest. Today, actually, I have been partially realizing this dream at Hummingdrone for about 7 years. In that sense, I am happy.

Kerim: Yes. Very good. You once told me about the work you did until you came to Hummingdrone. Let’s go over them quickly if you want. 

Orkun: Sure, sure.

Kerim: How did Hummingdrone’s vision evolve after that? You also made a few pivots. How did they happen? If you just tell me. I mean, you told me your story beautifully, as if I were your former potential investor. I thought it would be nice to capture the story of that time here again.

Orkun: Of course it is. Actually, you reminded me of that day. I forgot when I was busy at work. This is how I explained it when we first met. It was very exciting for me too. I get excited every time I tell him about it. Let me tell you what I did before. Let me start with the first problem. I have worked mostly in the field of civil society before.

Kerim: Also tell us about your education. We are actually talking with a highly intelligent person here.

Orkun: Oh please.

Kerim: Actually, it would be good if you share your data.

Orkun: Of course it is possible. I am a computer engineer graduate from Bilgi University. Before that, I graduated from technical high school. Therefore, it has been a very long time, probably 14 years, since I entered university. I have actually been doing various jobs in the software industry for 18 years.

I was doing website work before. I was working as a full stack developer. Also when I was in high school. Even at that time, Pardus had a community for freedom. I also supported him, so my involvement with free software dates back to those times.

It dates back to high school. We already had a free software course in high school. We were very lucky in that sense. Later, during the university period, we had the chance to take many courses on full stack, web development and artificial intelligence. I took lessons from good teachers and I was lucky in that sense. Ve While working at university at that time, I realized more things. Yes, I can do the full stack side with all stages of the website and I discovered this place. But artificial intelligence is coming and it is a new field, so something needs to be done here. Based on that, I actually did website work again. Maybe that period was a time when I had both technical and social hats, which are very similar to the ones I have now. At university, I worked voluntarily, especially at change.org. I worked on the community side there again.

Again, I worked on the technical side in preparing e-mail templates. The management of various campaigns contributed a lot to me during that period. Later, I created websites for various non-governmental organizations.

There are 140 journos, we were doing citizen journalism at that time, I worked as an editor. For about six years, six and a half years, I think, we made the Future of the Planet program on Açık Radyo with Uygar Özesmi.

Again, actually, maybe most of the things we do at Hummingdrone are the information coming from there. The importance of the climate crisis, the importance of renewable energy. It was a program in which we reported on ecologically sustainable living in the world we live in, without harming nature.

Other than that, I’m trying to remember again. I’ve done a lot of AI work. So, I did medical side work. I have previously worked on various technologies that will produce new molecules using deep learning, what we call molecule folding. Again, there may be a few things I missed in this area. Again, I have done various jobs in this field.

We founded Play for children. Here, again, was a project that could develop resources for children to access free software laboratories through an arcade. Maybe I didn’t even mention this. I may be telling you for the first time. So we built an arcade like this. I took part in this kind of free software club again at university.

With such a wide variety of projects, the foundations of the startup that I am a part of were laid, here is the ecosystem that I am in, which I am more familiar with, I forgot one thing, Good4Trust. I also took part in Good4Trust as a community developer. And there again, I took part in the development of the website in its strategy.

We can think of Good4Trust as a marketplace that brings together such prosumers and produces fair production, that is, brings together producers and prosumers. From there, at another point, the drone adventure began.

Kerim: How did the drone arrive? How did drones enter the activities of this active startup and social impact ecosystem? I mean, I know you’ve been interested in those topics since you were young, but when and how did you see it as an opportunity and start the company?

Hummingdrone’s Early Days

Orkun: I was actually thinking about a few things at that time. I was very interested in robotics. I was already involved in artificial intelligence, but I have had a serious interest in electronics since childhood.

So, an electronic device was coming to me as a gift. Here are electric cars, here are various remote control devices, and I would play with them for at most 6 hours and then go and take them apart, see what’s inside, and try to put them back together. I was trying to understand what kind of components there are, how they are connected to each other, how they receive energy, how much energy they lose.

Therefore, electronics was also an enthusiasm of mine from my childhood. I even went back and forth between computer engineering and electrical engineering. But the computer seemed more attractive. Partly because it includes hardware, because it also covers hardware. Therefore, I decided to do a robotics project here. Because robots are actually technologies that make our lives much easier with the integration of artificial intelligence.

It was slowly being used in industry at that time. I guess what I’m talking about was about 8-9 years ago. But on the other hand, there are many problems to be solved in the world. So obviously the climate crisis was already in our lives then, but it will increase day by day. Projections, scientists say this. There are other polluting problems. So in nature, I love camping. When I went camping, I encountered such incredible pollution somewhere. I love diving again. Similarly in diving. I took two paths there. One of them was cleaning the Golden Horn with Submarines, which are actually drones, or using drones. In fact, the reason why drones became more dominant was this.

Because I live in Istanbul, because the Istanbul earthquake is a reality. We actually started working on a search and rescue drone as a graduation project in this field, partly because I am close to people working in such fields. And the reason why we chose it as a search and rescue drone was this. There is limited search and rescue power. That limited search and rescue force needs good insight and good intelligence so that they know where to intervene and where to save the most people.

Therefore, it started with such a project. Then, as you said, it evolved into many different fields. We entered the agricultural field. We have worked in the field of agriculture for a long time. We had supporters like Anadolu Efes. We had the opportunity to work with them. We’ve worked with a wide variety of other companies, let’s call them cooperatives. We worked with farmers. But that field has some R&D processes that we want, that is, some of the work brought by the drone. It is very difficult and requires serious effort. Developing an aircraft is a long and serious process, both financially and psychologically. And developing its artificial intelligence system, that is, developing an end-to-end solution, is even more of a challenge.

It creates an even more challenging situation. So we realized in that agricultural area that it wasn’t economically viable, so it wasn’t the right time. During this period, we again worked in the field of intervention to forest fires. The work there includes predicting fires and observing their distribution. We worked in the earthquake centered in Kahramanmaraş. We worked in the field of energy transmission lines inspection.

We worked in the field of urban inspection, that is, creating a digital trace of a city. And at the end of these fields, we actually started working in the field of solar energy, at a time when we had been eyeing it for a long time but were waiting for the ecosystem in Turkey to be suitable. Kalyon Enerji had a solar up program there too. He was a pioneer for us. So it accelerated our process there. We had already worked with clients in a few locations. But it also receives such support from a large manufacturer like Kalyon, which is a large panel manufacturer in Turkey and has a power plant of 1350 megawatts, that is, 3.5 million panels, in Konya-Karapınar, and therefore a company with such experience. Being present and seeing that this was a sought-after feature actually gave us the green light. And we directed all our fields here. Again, of course, we provide support in public safety and other areas as needed, but our main focus area is solar energy.

Kerim: Well, you saw the economic feasibility in the solar energy sector and started to work focused on that issue. Can you go into some detail about it? So what was the opportunity you saw in the first place? What problems do you provide solutions to now and how has the product evolved and how is it evolving? Let’s talk about him a little bit if you want.

Hummingdrone’s Solar Industry Focus and its Key Solutions & Services for key Industry Players

Orkun: Actually, we saw that there are several fairs in Turkey. One of them is Solarex, Solarex is the largest in Turkey. In fact, we can think of it as the local version of InterSolar. And after meeting with hundreds of EPC companies at the Solarex fair, meeting with maintenance and repair service providers, and meeting with investors, we realized that the sector is very new and no one actually knows exactly what they are doing. So how to establish a quality power plant? So, what I mean by quality is not using quality materials, but planning correctly and implementing it correctly. What should the maintenance cycles be? When should cleaning be done? How often should cleaning be done at work? When should system checks be performed? How should monitoring be done? How should inspection be done? We saw that there was actually a lot of confusion like this. Although there are various companies in the industry. Therefore, we said that this sector is new, it is growing very fast, and therefore we need to enter this sector.

Of course, we met here and in various places around the world, we met in Europe, and we saw that this is more or less similar in the rest of the world. Because it is a very new field and the costs are very cheap, it will get even cheaper. On the other hand, of course, one of the forces that pushes us is that those who listen and watch have already noticed this. We are always looking for social impact, that is, what we can contribute to society. In everything we do, we are always looking for an impact, not only financially, how we can gain financially, but also to create an impact on the society we live in, and we saw here that the biggest thing in the climate crisis is actually one of the things that causes the climate crisis. One of them is greenhouse gas emission, and approximately 75% of greenhouse gas emissions originate from existing energy systems, and current energy systems are derived from fossil fuels.

Therefore, this needs to change to combat the climate crisis. When we look at it, our biggest tool in the fight against the climate crisis is solar right now, because we can install it anywhere, so if we want, for example, five of us can come together or even buy ten individually and put them on our roof and fight against the climate crisis. It’s actually that simple because we change our behavior. And we saw this and we said that this will grow very quickly, and indeed it did. Even in Turkey, we have reached 18 gigawatts, which is a serious rate by the end of August 2024.

Kerim: It reached 18 gigawatts in Turkey. Yes.

Orkun: Yes, yes. And so that’s where we got here. At today’s point, we see that as power plants are established, more maintenance and repair needs arise. Investors also started to become aware. Other companies are also trying to do quality work. Because this does not just mean production loss. But we can give statistics there too. The availability rate, that is, the production rate, of solar power plants in Turkey is 92% on average. So there is an average loss of around 8%.

This rate in the world is 5%. A little more in Turkey. Maybe you know that you follow it closely. In Turkey, solar energy came later than wind and started to accelerate later. It may also have an effect. Therefore, it is a newer field compared to the world. And I mean, there were solar power plants in Turkey, but they accelerated later. Therefore, it may be due to this, but this 8% is important. There are also risks such as critical fire risks and loss of production even if it is 1-2%. Therefore, this is a living system, it has a cycle and needs constant maintenance and repair. Investors have now understood this. Here, EPC companies are trying to do better quality work. Those who run maintenance and repair businesses are trying to do this job more professionally.

Because ultimately investors question more. The bank side and the lending parties started to question more. What materials do you use, what software do you use, how do you inspect, what are your maintenance and repair cycles, what are your availability rates? Sometimes they even include contracts. It looks like it won’t go below 90% or 95%. Therefore, as we hold meetings, we see that we are in the right area.

We may have had more than 300 meetings so far. In none of these meetings was anyone telling us that we wouldn’t use this technology. And so we actually see the thing. So we are in the right area. They also see and say that this is promising.

Details of Hummingdrone’s Drone-in-a-Box Service

Kerim: So what does the drone do? Now the main part of the service is a drone. Is this drone your drone? Are you using other people’s brand drones, namely DJI? I remember at first because you were also making your own drones. And what are the main services you provide around that drone, especially for the solar energy sector?

Let’s talk a little bit about them. After that, maybe we can talk a little about its economy. Let’s talk about issues such as pricing and the return on investment that you get on average in the system.

Orkun: Super. Let me summarize what we actually do in one sentence. We develop autonomous unmanned aerial vehicles and digitalize and transform solar energy control processes with our unique artificial intelligence system. We specialize in autonomous drones. We have been doing R&D on this for 7 years. Therefore, we developed all the subsystems. We put it together. But today we stopped it right now.

For us, let’s say, it had to stand as a business plan. What are we doing today? Let me talk about that.

Today, we have partners all over Turkey with our unique artificial intelligence system. There are even people from Europe, the world and America who want to join this partner area. Let’s say in Turkish, EPC companies, maintenance and repair companies in this partner area, or people who are already drone service providers, that is, companies that do various drone works. And by making agreements with these companies, we actually include them in our partner area. We mostly support those who have a DJI drone remote to them, but we can also support a variety of other drones. We get information about the portfolios in which they will fly.

We schedule their flights and send them. Therefore, they can fly autonomously. What are we doing? Actually, explaining it a little beforehand might make it clearer. We collect images autonomously with drones. We collect thermal and RGB images. We are creating a digital twin of the Power Plant. Then, we recognize the panels and strings here with our unique artificial intelligence systems. And again, we detect anomalies with the models we developed here. We can detect 12 different anomalies. 

Kerim: What are they?

Orkun: And we report these automatically.

Kerim: What are the main ones? Anomalies? So problems?

Orkun: We can detect string anomalies. We can detect inverter anomalies.

Kerim: Do these with thermal imaging through heat? So you can see from the drone that the temperature is higher. If the temperature is high, it probably indicates that there is a problem with the electron flow. Isn’t it so?

Orkun: Yes. In other words, the fact that something is heating up indicates that there is no flow from DC, that is, direct current, to AC, that is, alternating current. Therefore, if there is no flow somewhere, there is warming there.

Kerim: In case of an inverter. 

Orkun: Yes

Kerim: Heat problem in the panels as well. 

Orkun: Yes

Kerim: It shows there is another problem inside the panel.

Orkun: Yes. We can also go into their sub-breakdowns. At the module level at the panel level.

We can detect diode anomalies. We can detect heated junction box anomalies. If there are any breaks or cracks, we classify them. We also find the root causes of these. Is it due to dust? There is a removable object here, that is, an external factor. For example, sometimes they forget the cable. It also creates something, it creates a hotspot.

Kerim: Sometimes bird droppings also cause problems. Isn’t it so?

Orkun: Yes. We classify them too. We classify them as Droppings. I can even explain such a case. In other words, when we audit a job, some of the losses, approximately two and a half percent, are due to something, a liquid. In other words, it almost melted the surface of that panel. We are trying to understand. So it couldn’t have been that someone went and spilled coke. Because this is the roof. And that’s how we worked hard on it. We probably worked on it for a month and a half or two. We went and looked at the roof. We look at photos and so on. Then we realized that it was seagull urine. 

So, contrary to popular belief, the impact of seagulls or other birds can be very great, especially at a point by the sea. And it does not come off with constant heating and cooling, normal cleaning methods, or normal water. You either have to wash it with warm water, sometimes even that doesn’t remove it when left on for a long time. As you said, even the impact of the birds there can cumulatively cause a serious loss of production. We can also classify these.

Hummingdrone’s Value-Add & ROI for Solar Investors and Asset Owners

Kerim: So what does that eight percent loss turn into at the end? So you noticed all these problems. What are the next actions for the owner? And what is the next economic contribution, the benefit? Let’s also talk about it.

Orkun: We actually do something like this there. According to our classification, depending on the root cause, the panel will either be changed or we will go and look at it in more detail with a handheld thermal camera. It will either be examined with an I-V Curve Tracing device. There are various options there, such as checking with a multimeter. After verification, that panel usually changes. It can be sent for warranty.

Since we are inspecting in accordance with the sixty-two four hundred and forty-six-three standards of the International Electrotechnical Commission, when the panel is sent to the warranty, the objection is generally accepted because the inspection is carried out within the standards. It also has such an advantage. Therefore, we support partners in this regard as well.

Here, the investor can therefore change the panel if there is a problem with its quality. Again, we have the effect module of the faults there. We can say how much loss it causes on an annual basis. For example, seventy thousand dollars if these malfunctions are not resolved. Therefore, he looks and says, I will spend twenty thousand dollars, including labor and so on, to fix the malfunctions here. Therefore, fifty thousand dollars will remain in his pocket. He can see this. We can measure this.

Kerim: The Hummingdrone system realized the difference of seventy thousand dollars, that is, the potential. Approximately how much does this cost?

Orkun: It’s actually very low here. Since we work with partners and they already go to the field, we get between three hundred and five hundred and fifty dollars per megawatt. When we calculate the average loss for a self-consumption power plant in Turkey, there is an annual loss of fifteen to twenty thousand dollars. So, we actually get about one-fortieth of that.

Kerim: I understand And how many times a year should this analysis be done? Once or twice?

Orkun: In fact, you need to do it at least twice. For one megawatt. There may be more cumulative effects and problems in larger power plants. Here are lightning strikes, hail, and sometimes floods. Therefore, we generally recommend continuous inspection there. In other words, this is a solution where we add twenty-five to fifty megawatts and leave a station. We generally recommend this. But the other things below it go like four and six. The actual nature of the power plant is also important. Its own characteristic. Is there an oil factory near you? Well, the oil comes because it sits on those panels. It’s a bit like a panel that pulls everything in. Is there dust here? Is there a stove around? So what I mean by quarry is like, is there a sand quarry? Therefore, it is necessary to create a cycle that takes these into account and also takes into account its contamination. Generally, three to six times a year on top of ten megawatts is sufficient.

Kerim: Can you talk about this with your customers?

Hummingdrone’s Competitors & its key Differentiation Points. Who are Hummingdrone’s Top Customers? 

Orkun: Of course we can say it. So we cannot tell their problems, but we can give their names.

Kerim: Let’s talk about who is using this service right now? Let’s also talk about the competitors. So there are a few names I know in America.

For example, there is Dronebase. We talked about a couple of companies that are close to you and similar to your concept. What happened with them…

Orkun: There is Zeitview etc., which we talked about before.

Kerim: Who is there?

Orkun: I think it’s pronounced as Zeitview…

Kerim: I think it’s a European  company.

Orkun: Yes, yes.

Kerim: There is also Raptor Maps.

Orkun: Yes, there is Raptor Maps in America. There is also Sitemark, our main competitor.

Kerim: Sitemark So what are the differences between their services and yours? What do they do?

Where are they stronger? Let’s talk about where you are stronger, together with the customers.

Orkun: Subject to. Actually, when it comes to drone business, it is a very broad field. There is control of factories, there is agricultural areas, there is urban control, there is public security, there is the military class. Dronebase has a structure that covers all of these. There is Drone Deploy. Pix4D has a similar structure. But our direct competitor, Raptor Maps, is in America. There is also Sitemark in Europe. Our biggest competitive advantage compared to the others is that we can perform very specific, panel-based inspections. We are reporting this by normalizing it. And the fact that we do the entire process end-to-end entirely with artificial intelligence. In other words, without the need for an extra quality control process. But for the comprehensive package, we have 3 packages.

We provide International Electrotechnical Commission standards in the most comprehensive package. Since we ensure these standards, we control them within the scope of the quality control process. But generally we don’t need to intervene. This is one of our biggest advantages. In the medium and long term, we actually have an advantage here as we are a hardware manufacturer, and therefore we can offer wider and more economical solutions in large areas such as collecting data in our field, such as collecting data with an autonomous drone station.

Kerim: Well, going back to the customers, I guess Kalyon is one of your customers. 

Orkun: Yes.

Kerim:Who else has helped you too?

Orkun: There is Tüpraş, one of the big ones. We have Schmid Beijingtaş with whom we work again. As you know, there is İş Enerji and İş Bankası is our investor like you. Apart from that, there is Aldo Energy, which is also the big one. Aldo Enerji is already a partner with İş Bankası. I think differently, there is a lack of energy, there is a big energy company in Turkey. We are working mostly with these right now. Apart from this, we have more than 30 active customers. They are also companies with 4 Megawatt, 5 Megawatt, 8 Megawatt installed power, operating in various sectors in Turkey.

Hummingdrone’s recent Pre-seed Financing Round, Near-term Plans, Partner Ecosystem, New Markets

Kerim: Very good. At the end of a 5-6-7 year adventure, you made your first financial round last year. 

Orkun: Yes.

Kerim: Your Startup Financing rounds. Let’s talk about him a little bit if you want. And what awaits Hummingdrone next? What are your goals? It would be nice if we talked a little about him.

Orkun: Super. Yes, we actually closed a nice pre-seed round in the round you participated in. İşbank was the leading investor there. Apart from this, ITU Arı Teknokent is also among our investors. Apart from this, there are 5 more investments we received from companies and people who are already experienced in the sector. Some are companies, some are individuals. You are actually one of our Angel investors. We actually came out of this round stronger, thanks to the belief in us by our investors here. I can say so. We are in the Turkish market for a while in this period, in 2024. And we expanded the team a little in this market, and we also had the opportunity to move forward by accelerating our technology. Let me thank you again here. Both for your mentorship and for believing and investing in us.

Kerim: You’re welcome So, what are your goals for the coming years? What do you want to achieve by the end of 2024, 2025-2026?

Orkun: Now we have started to establish a close relationship with our partners, and in this process, we are at the point of verifying the technologies we have in mind with them and analyzing their needs better. We created a new technology map with the feedback from them.

Kerim: What are the EPCs or O&M focused EPCs that you call partners?

Orkun: Yes, so it is either the EPC company or the operator. In other words, he operates the power plant. Our places have undertaken maintenance and repair work.

Kerim: Ok. So, are these companies also operating drones?

Orkun: Yes.

Kerim: The service you provide must have been called a drone in a box before, right?

Orkun:  Actually, it is not a complete drone in a box. They have drones, various versions of DJI. We can also supply DJ drones to them. The version that best suits their wishes. In fact, before that consultancy ends, we support them throughout the entire process. Because aviation is a different field. It really requires serious technical knowledge about weather conditions, GPS systems, camera systems, thermal cameras and thermography. Therefore, we focus on their onboarding process, recognition of this technology, ownership and use of that innovation for partners.

Kerim: So let’s say it’s a small company or medium-large sized company that has a DJI drone, their thermal camera. For example, I also have a hobby DJI drone, but it doesn’t have a thermal camera. So do you provide the camera? Does DJI have such options? Are you helping them get set up? How is that happening?

Orkun: DJI has enterprise versions for control, and enterprise versions also have thermal versions. We usually provide it. But there are also replaceable camera systems in larger places. Again, we provide them from DJI’s own portfolio. At this point, we are now working with DJI because it is a network. DJI’s drones are also of high quality in this regard and have proven themselves in the industry. Therefore, by using their drones, we, in fact, shorten the reporting processes to the partners without ever having to go to the field, ensuring that they receive accurate data and accurate results, thus preventing interpretation errors. Therefore, partners focus only on the solution of the problem. They do not waste time in detection, so they can serve a much wider area with a limited workforce.

We can also ship those drones from here, they can also buy them from the supplier in that region. For example, it does not make sense to send cargo to Germany from here. But when they buy the drone versions that we support in Germany, we actually become able to do business with them.

Kerim: You make them download the software and it creates an autonomous flight plan. Based on the results from imagine there, you predict or report the problems. They are also doing the necessary work, I understand.

Orkun: Yes.

Kerim: Okay. So, how are the goals in 2025 to advance this service or enter new geographies? Let’s talk about them too. 

Orkun: Our goal for 2025 is actually to expand into Europe and the nearby geography. Our customers in Turkey are currently expanding to that region. So, opening up with them in the first place. Being technologically accelerated again. As I just mentioned, our aim is to provide automatic inspection services to power plants over 25 megawatts with our Drone-in-a-Box solutions. Apart from this, we are also working on new technologies to facilitate the entire end-to-end maintenance and repair process. In other words, the management of various data here is producing a result by fusing not only the inspection data from the drone but also other data and planning the drone operations there more efficiently. So, when you go there, the weather conditions must be in a situation where there are no clouds coming from behind like in your background, during the inspection process. Therefore, we are working on a system and software that can help them avoid this. All maintenance and repair so they can be there and plan in the right way, at the right time. And we are working on the technology to use our data, that is, our findings and results, to solve problems more effectively in the field.

There are a few like this, probably our goal is to announce new technologies at 3-4 different times for 2025. We think that we will announce ambitious technologies in this regard again in the world.

Closing Remarks

Kerim: Orkun, thank you very much for sharing this beautiful story. I hope we will have another nice update session soon, but this was great for me. Having this conversation. Lastly, if there is something you want to say, please share it.

Orkun: Thank you very much for inviting me here, your support means a lot to us because you invited me here and you are our investor beforehand, which is very meaningful and valuable to me. Thank you for trusting us and investing in us. Before that, you actually provided mentorship for a while, and we still keep in touch. You make a lot of comments about your previous experiences in the sector and your entrepreneurial experiences, and you guide us. These are very precious, very precious things to me. Thank you so much for all your support so far. From now on, we will all be walking on this path together. This is very meaningful and valuable to me.

Kerim: I wish you continued success. 

Orkun: Thank you very much Kerim, thank you very much.

Kerim: Thank you too.